De VVD werkt aan Plan B

Er is een ijzeren wet: geen enkele directeur of bestuursvoorzitter is belangrijker dan het bedrijf of de organisatie waar hij of zij voor werkt. Bij een existentiële crisis is de tent altijd belangrijker dan de vent.

Ook voor de VVD geldt deze wet. In het diepste geheim werkt de top van deze partij aan een toekomst zonder Mark Rutte, want dat het naderende einde van diens premierschap onafwendbaar is, staat vast. Zelfs als hij het onmogelijke huzarenstuk van een vierde kabinet-Rutte voor elkaar zou krijgen is het slechts een kwestie van tijd voordat hij ten val wordt gebracht. Het werken aan een Plan B moet in het diepste geheim gebeuren, want tot welke rampen het onzinnige streven naar volledige openheid en maximale transparantie leidt is de afgelopen week tot ieders afgrijzen voldoende aangetoond. Een ongekend politiek slagveld waarop veel meer slachtoffers vielen dan alleen Mark Rutte was het gevolg van het amateuristische gestuntel van zowel de zogenaamde verkenners als de Tweede Kamer zelf.

Hoe nu verder? De VVD-top heeft een enorm probleem en dat is de persoon van Mark Rutte zelf. Hij klampt zich als een wanhopige drenkeling vast aan het premierschap en weigert vooralsnog elke gedachte aan een andere rol voor hemzelf in de politiek ook maar een moment serieus te overdenken. “Die baan is voor hem alles. Zijn droom was en is doorgaan als premier. En het leek hem te gaan lukken, de haven was in zicht. Er zou een snelle formatie komen en het vormen van een coalitie leek een niet al te moeilijke klus. Nu is dat hele kaartenhuis in elkaar gestort, maar die realiteit weigert Rutte tot zich te laten doordringen,” aldus een insider. Natuurlijk beschikt de VVD over meerdere kandidaten om de rol van Rutte “in het belang van de bestuurbaarheid van het land” over te nemen, maar die houden zich vooralsnog muisstil. Een te vroege bekendmaking van een beschikbaarheid als kroonprins kan in de huidige crisis een politiek doodvonnis betekenen. Intussen wordt er in allerlei analyses heel wat onzin te berde gebracht. Nieuwe verkiezingen zijn volstrekt uitgesloten en een peiling waarin Pieter Omtzigt een eigen partij opricht die vervolgens de tweede van het land wordt, is lariekoek.

Stilzitten en afwachten tot “het stof is neergedaald” is geen optie. Bij het opstellen van Plan B zou in de VVD normaal gesproken de partijvoorzitter een cruciale rol spelen. Maar Christianne van der Wal mist het formaat en de persoonlijkheid om in deze chaos het heft in handen te nemen. Voor Sophie Hermans geldt hetzelfde. Het zijn beide politieke lichtgewichten die alles te danken hebben aan Mark Rutte en zich geen enkele voorstelling kunnen maken hoe het zonder hem verder zou moeten. Er is zwaarder geschut nodig om de premier naar de uitgang te begeleiden. Hans Wiegel verbijt zich: was hij maar 20 jaar jonger! Zijn hele leven heeft hij op het moment gewacht dat de partij zich in doodsnood tot hem zou wenden en nu is hij te oud! Ook een man als Ed Nijpels zou dolgraag een prominente rol willen spelen om zijn partij uit het mijnenveld te leiden. Hij loert op een kans maar of hij die kans krijgt is uiterst onzeker. Mijn advies zou zijn dat VVD-Minister van Staat Sybilla Dekker achter de schermen in actie moet komen. Iemand als Ben Verwaayen heeft grote invloed op de premier en geniet veel aanzien in de VVD. Verwaayen lukt het misschien om Mark Rutte aan zijn verstand te brengen dat het feestje nu echt voorbij is. Het onthoofden van een politiek leider is geen fraai schouwspel, vooral als het slachtoffer tegenstribbelt. “Maak het kort, maak het kort,” vroeg Johan van Oldenbarneveldt op het schavot aan zijn beul. Aangezien Mark Rutte zijn beulsrol volledig in eigen handen heeft genomen en zijn ondergang aan niemand anders te wijten heeft dan aan zichzelf, zou ik hem dringend datzelfde advies willen geven: Mark, maak het kort, maak het kort!